Op 11 mei 2023 vond in het provinciehuis te Leeuwarden de officiële presentatie plaats van het boek Friese terpen in doorsnede. Landschap, bewoning en exploitatie, onder redactie van Johan Nicolay en Gilles de Langen.
Het is de langverwachte synthese van het zogenaamde steilkantenonderzoek, een archeologisch onderzoeksprogramma waarin tussen 2006 en 2012 maar liefst zeven Friese terpen (Anjum, Achlum, Jelsum, Firdgum, Oosterbeintum, Dronrijp-Zuid en Dronrijp-Oost) archeologisch werden onderzocht. Het was het resultaat van een samenwerkingsverband tussen de provincie Fryslân en het Groninger Instituut voor Archeologie, onder leiding van Johan Nicolay (RUG) en Gilles de Langen (provincie Fryslân). Zij hebben ook het boek samengesteld en meegeschreven.
De opgravingen trokken vele belangstellenden en werden deels uitgevoerd door een vaste kern van enthousiaste vrijwilligers. Het onderzoek was bijzonder succesvol en bracht veel nieuwe gegevens over de bewoning van het terpengebied aan het licht. Terpen zijn de archeologische schatkamers van Friesland. De laagopbouw van terpen kan worden gelezen als een historisch boek: de lagen vertellen elk een deel van het verhaal en onthullen zo samen een bewoningsgeschiedenis van vele eeuwen. Deze geschiedenis begint wanneer de eerste kolonisten zich op de nog onbedijkte kwelder vestigden, en eindigt op het moment waarop de meeste boeren hun boerderij naast de oude terp gingen bouwen. In dit boek wordt deze boeiende geschiedenis verteld aan de hand van archeologische doorsnedes door zes Friese terpen, met speciale aandacht voor de bijzondere dynamiek tussen de terpbewoners en het maritieme landschap waarin ze leefden.
In het boek worden de resultaten van het onderzoek beschreven. Het richt zich in het bijzonder op de relatie tussen mens en landschap en op de opbouw van terpen en wierden door de tijd heen, dit alles tegen de achtergrond van de stand van zaken van het terpen- en wierdenonderzoek dat tot nu toe is uitgevoerd. Het is daarmee een standaardwerk voor de archeologie van het terpen- en wierdenlandschap geworden. Het boek is uitgegeven door de Vereniging voor Terpenonderzoek en is te bestellen via de website. Leden van de Vereniging voor Terpenonderzoek krijgen het boek én de kaarten, dus beide delen, thuisgestuurd.
Jaarverslag 103 was al snel uitverkocht. In juli 2023 verscheen daarom een tweede druk van het boek. De digitale kaartbijlage wordt in september 2023 online gezet.
Friese terpen in doorsnede. Landschap, bewoning en exploitatie
onder redactie van Johan Nicolay en Gilles de Langen.
Uitgegeven door de Vereniging voor Terpenonderzoek. Jaarverslagen van de Vereniging voor Terpenonderzoek 103 Full colour, rijk geïllustreerd, A4-formaat, hardcover, 2 delen. Deel 1: tekstdeel, 438 pagina’s. Deel 2: kaartbijlage (bij de 2e druk online). ISBN 9789082969122. Het ISBN-nummer van de tweede druk is: ISBN 9789082969139. Winkelprijs van de 2e druk, voor het boek: €30. Prijs voor leden €20.
